ምእንቲ ከይንርስዕ… ገበናት ስርዓት ኣስመራ
ጽሓፉ፡ ኢንጂነር ሱሌማን ዳራሸህ
6/12/2023 ኣህዝባዊ ገዛኢ ስርዓት ኣስመራ ንልዕሊ ሰለስተ ዓሰርተታት ዓመታት ብጽኑዕ ኮፍ ኢሉ፡ እግሩ ብጽኑዕ ተተኺሉ፡ ኣብ ልዕሊ ሃገርን ህዝባን ዝነበሮ ጭቡጥ ዓብላልነት ኣብ ክልተ ነገራት ብምጽጋዕ ጥራይ ተጠናኺሩ፡ እቲ ቀዳማይ ምፍርራሕን ጭቆናን እዩ።
ንሓፈሻዊ ህዝቢ ነቲ ዘቕረቦ ዝተዛብዐን ጉድለት ዘለዎን መደባት ንኽቕበል ንምግዛእ፡ እቲ ካልኣይ ድማ ንነዊሕ እዋን ህላወኡ ንምርግጋጽ መሰረት ስርዓቱ ንምጥንኻር ዝገብሮ ጻዕሪ እዩ።
term in officeስለዚ ሕመረት ሓፈሻዊ ቅልውላው ሃገርና ኣብ ሞኖፖሊ ስልጣንን ምልኪን ምስኡን ነዚ ንምዕዋት መንግስታዊ ኣፓራቱዝ ኣብ ምጥቃምን ዝግለጽ ምዃኑ ይበርሃልና።
ከም ውጽኢት ናይዚ ምልካዊ ኣካይዳ፡ ህዝቢ ኤርትራ ነዊሕ ተኸታታሊ ዘስካሕክሕ ገበናት ኣጋጢምዎ ኣሎ።
ንሕና ግን ኣጠቓሊልና ንብል:- ካብ ምጥቃም ሓይሊ ንሰባት ንምፍርራሕን ኣብ ውሽጦም ራዕዲን ፍርሕን ከም ውጽኢት ምልኪ ናይ ሓደ ሓሳብ ወይ ኣቀራርባ ናይቲ ተዋሳኣይ እንተሰጊድና: መዝገብ ህዝቢ ካብ ዝምስረት ጀሚሩ ምሉእ እዩ።
ካብኡ፡ ኣብ ቅድሚ ሓርነት ኣብ ዝነበረ እዋን ድማ ኣብ ልዕሊ ተቓወምታ ጃምላዊ ቅትለት ፈጺማ፡ ኣብ ውሽጢ ሃገርን ወጻእን ብፍላይ ኣብ ከተማታት ሱዳን ነቶም ምስኡ ዘይሰማምዑ ብርክት ዝበሉ ቅትለታት እውን ኣካይዳ
ጎበጣዊ ሰራዊት፡ እቲ ብህዝቢ ኣብ ኣስመራ ዝተመስረተ ጃንዳ ገዛኢ ስርዓት፡ ዲ-ፋክቶ ስርዓት ዝኾነ፡ ናጽነታት መንጢሉ፡ ኣፍ ስቕ ኣቢሉ፡ ንኻልኦት ኣሰዲዱን ኣግሊሉን፡ እንታይ ደኣ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ኣሲርዎም፡ ኣሳቒዩዎምን ኣኽቢሩዎምን፡ ስለዚ እተን ጸልማት ትሕቲ መሬት ኣብያተ ማእሰርቲ ናይ… ስርዓት ህግደፍ ብናጻን ክቡራትን ተጋደልቲ መሊኡ፣ ፈተና የለን፣ ፍሉይ ረብሓ የብሉንናብኦም ይኸይድ፣ ብዛዕባኦም ኣይሓትትን፣ ዕጫኦም ክሳብ እዛ ህሞት እዚኣ ኣይፈልጥን፣ ብህይወት ድዮም ወይስ ሰማእታት?ካብቶም ዘስካሕክሕ ተግባራት ስርዓት ህግደፍ ብፍላይ ንህጻናትን ደቂ ኣንስትዮን፡ ምሸት ምሸት ኣብ ገዛውቲ ዝገብርዎ ወራርን ዝድለዩ ደቂ ተባዕትዮ፡ ኣረጋውያንን ንኣሽቱን ምውጻእን፡ ከምኡ’ውን ድብያ ምቕማጥን ንገሊኦም ኣብ ዝተነጸለ ሮኣ ምጭዋይን እዩ።
እዚ ኩሉ ብፍሉይ ጉጅለ ናይ’ቲ ስርዓት መሸፈኒ ኣፍን ኣፍንጫን ሓይልታት ጸጥታ ዝፍጸም ኮይኑ፡ ድሕሪ’ዚ ኩሉ ግብረሽበራዊ ተግባራት ድማ እቲ ዝኸፍአን ዝጨካንን’ዩ።
እቶም ሓቂ ንምፍላጥ ዝጽዕሩን ዕጫ ዝተፈላለዩ ንምፍላጥ ዝደፍሩን ወይለኦም!!
ሓደ ካብቲ ኣጸያፊ ገበናት ስርዓት ህግደፍ፡ ንሰላማዊ ሰልፈኛታትን ሰልፈኛታትን ብቐጻሊ ብዝሑል ደም ብዘይ ምንም ቅንጥብጣብ ሕልና ምዕፋኑ’ዩ።
እቲ ዝገርም ግን ስርዓት ህግደፍ ነዚ ቅትለት ከም ሓደ ካብ ተፈጥሮኣዊ መሰሉ እዩ ዝቖጽሮ።
ንጹሃት ምክልኻል ዘይብሎም ሲቪላት ክቐትሉ፡ ክሕብኡ፡ ክሃርሙን ከሳቕዩን ፍቓድ ዝህቦ ሕግን መሰልን እንታይ እዩ?!
ካብቶም ገበናዊ ተግባራት ስርዓት ህግደፍ፡ ንብዙሓት ዝተፈላለየ ዕድመ ዘለዎም ሰባት ካብ ሃገር ወጻኢ ሃዲሞም ዕቝባ ክደልዩ፡ ኣብ በረኻታትን ባሕርታትን ንሞት ክቃልዑ፡ ወይ ድማ ግዳያት ኢሰብኣዊ ተግባራት ከም ስቅያት፡ ዓመጽ፡ መሸጣ ሬሳ ክኾኑ ምግዳዱ እዩ።
ክፍልታት ኣብ ኢድ መርበባት ዘይሕጋዊ ምስግጋር ደቂ ሰባት። ሎሚ ኣብ ውሽጡ ዝተረፈ ህዝቢ ሕሰምን ድኽነትን ዝመልኦ ናብራ እዩ ዝነብር። ከምኡ’ውን ስእነትምኽንያቱ ወተሃደራዊ ምትእስሳር መላእ ሕብረተሰብ።እዚ ጥራይ ዘይኮነ ድማ ኣብ ስልጣን ክጸንሕን ውሽጣዊ ቅልውላው ክሽፍንን፡ ስርዓት ህግደፍ መዓልታዊ ባእሲ ኣቃጺሉ ምዉቕነትን ሰላምን ዓጽዩ፡ ይቕጽልን…ስርዓት ኣስመራ ንልኡላውነት ዓዲ ንምክልኻል ናይ መወዳእታ ኲናት ከም ዘበገሰ!!! ንገረና… ብበደልን ግፍዕን ድኽነትን ዝሳቐ ሰብ ልኡላውነት እንታይ ረብሓ ኣለዎ? ደቃ ውሑስ መዕቆቢ ደልዮም ካብ ዶባት ወጻኢ ሃዲሞም ዝሃደሙ ዓዲ ልኡላውነት እንታይ ይጠቅም?! መዓልታዊ ንዜጋታታ እተሸብርን እትፈርሕን ሃገር ልኡላውነት እንታይ ይጠቕማ?! ዜጋታታ ትሕትናን ውርደትን ዝስምዖም ሃገርከ ልኡላውነት እንታይ ረብሓ ኣለዎ?! እዞም ኣሕዋት ብዛዕባ እንታይ ልኡላውነት እዮም ዝዛረቡ ዘለዉ?! ስቕ ክብሉ ዝሓሸ ምዃኑ እርኢ ኣለኹ፣ ምኽንያቱ ርእሲ ልኡላዊ ካብቲ ዘይቅቡል ቃላቶም ቃንዛን ሕማም ርእስን ክፈስስ ጀሚሩ ስለዘሎ፣ ምሕረት ግበሩላ፣ ኣጸናንዓ ካልእ መልክዕ ናይ’ቲ ስርዓት ኣስመራ ንመሰል ህዝቢ ዝግህሰሉ ዘሎ፡ ከምቲ ኣብ ካልኦት ሃገራት ዓለም ዝረአ ዘሎ፡ ነቲ ፖለቲካዊ ተሳትፎን መንግስታት ንምምራጽን ዝጽውዕ ደሞክራስያዊ መትከል ብትሪ ምንጻጉ’ዩ።
የግዳስ መቐጸልታ ናይቲ ዘይሕጋዊ ስልጣኑ ንምጽዓን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ጭቆናን ምፍርራሕን ተኸቲሉ፣ ልዕሊ ኹሉ ድማ ጃንዳዊ ጭርሖ ኣልዒሉ፣ ትሕዝቶኡ ድማ: ካብንሕና ንመንግስቲ ተኣማንነት ቃል ኣቲና መበገሲ ነጥብታትናን ዕላማታትናን ባሪኽና – ንሕና
ዕላማታትና እዮም – ሽዑ ውሑስ እዩ፣ ከምኡ ዘይገብር ድማ ናይ ግድን ኣንጻርና እዩ ሳዕቤን ናይዚ ድማ ይሽከም።”
በዚ ድማ እቲ ናይ ኣርባዕተ ዓመት ሕጋዊ ዕድመ ክህልዎ ዝግበኦ መሰጋገሪ ህዝባዊ መንግስቲ፡ ሃገር ምምራሕ ሞኖፖል ናይ ህዝባዊ ስርዓት መሲሉ ክሳብ ሰላሳን ክልተን ዓመት ቀጸለ !!ዝገርምን ዝገርምን ነገር እዩ፡ ዘይተመርጸ ንነዊሕ እዋን ንሃገር ምምራሕ ዝቕጽል መሰጋገሪ መንግስቲ!! እቲ ዝገርም ድማ ኣብዚ መሰጋገሪ እዋን – 32 ዓመት እዩ።
ስርዓት ህግደፍ ነቲ ምስ ሃገራዊ ተቓወምቲ ኤርትራ ናይ ዘተ ሓሳብን መትከልን ብፍጹም ነጺግዎ፡ እንተኾነ ግን ብዘላግጽ ህላወኡ ክሒድዎ እንከሎ፡ ኣብቲ እዋን’ቲ ተቓወምቲ ውድባት ነቲ ዝተሓላለኸን እናገደደን ዝኸይድ ዘሎ ቅልውላዋት ሃገርና መፍትሒ ንምርካብ ንልዝብን ዘተን ሓያሎ ተበግሶታት ከካይዳ ከለዋ፡ እቲ ጃንዳ ግን ስርዓት ህግደፍ ክእለዩ ዘለዎም ውሽጣዊ ጉዳያት ምህላዎም ኣፍልጦ ምሃብ ኣብዩ!! ብተመሳሳሊ ኣብዘን ነዊሕ ዓመታት ስርዓት ህግደፍ ብወግዒ ንፖለቲካዊ እሱራት ንምፍታሕ፣ ሰናይ ድሌት ንምርኣይ ዝኾነ ተበግሶ ኣይወሰደን፣ እንታይ ደኣ ምእሳሮም ክሒዱ!! እዚ ባህሪ ምልካውያን ስርዓታት ምዃኑ ዘገርም ኣይኮነን። ኣብዚ ገለ ካብዞም ፖለቲካዊ እሱራት ካብ ውዳበታት ሰውራ ኤርትራ ክቡራት ተጋደልቲ ምዃኖም ምጥቃስ ኣገዳሲ ኮይኑ ንረኽቦ። ንሳቶም – ከም ውልቀ ሰባት – ድሕሪ ሓርነት ናብ ሃገር ተመሊሶም ኣብ ውግእ ምህናጽን ዳግመ ህንጸትን ሃገሮም ክሳተፉ ወሲኖም። that arrivedእቲ ጉዳይ ንገለ ካብኣቶም ብሓሶትን ዝተፈብረኸን ክሲ ክእሰሩ ምኽንያት ኮይኑ። ክሳብ ሎሚ እዞም ተጋደልቲ ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ስርዓት ኣስመራ ተደናጊሮም ይርከቡ ካልኦት ድማ ልቦም ብስብራት ልቢን ቂምታን ዝተመልአ፡ ካብቲ ፍንፉን መግዛእቲ ኢትዮጵያ ሓራ ንምውጻእ፡ ካብ ሃገሮም ርሒቖም፡ ኣብ ዲያስፖራ፡ ካብ ሃገሮም ርሒቖም ክነብሩ ተገዲዶም!! ኣብዚ ኣዕናዊ ስእሊ እዚ ምልካዊ ስርዓት ምስቶም ሃገሮም ንምህናጽን ዳግም ንምህናጽን ዝተመልሱ ኣጋጢምዎም!!
ሎሚ ገለ ድምጽታት ኣብዚን ኣብቲን – ካብ ተቓወምቲ – ኣብ ውሽጢ ኤርትራዊ ዲያስፖራ ተቐልቂሎም፡ ክምለሱን ምስ ገዛኢ ስርዓት ኣስመራ ሓድሽ ገጽ ክኸፍቱን ዝጽውዑ ኮይኖም፡ ኣብዚ ድማ ኣገደስቲ ሕቶታት ይገጥሙና ኣለዉ፡ ከመይ ጌርና ምስ ሓደ ጃንዳ ሓድሽ ገጽ ንኸፍት ፣ ንሰላሳን ክልተን ዓመታት ንህዝቢ ኤርትራ ኩሉ ኣብ መሳርያኡ ዝሃቦ ውጽኢቱ ዝነበረ ሕሰም፣ ሕሰም፣ ዕንወትን ጥፍኣትን?!ከመይ ኢሎም ክምለሱ ዝደልዩ ካብ መዝገቡ ዝመልአ ስርዓት ውሑስ ክኾኑ ይኽእሉ ሽርሕታት፡ ጥሕሰት፡ ክድዓት፡ ረሳሕን ክሕደትን?! እቲ ንህዝቢ ኤርትራ ናብ ኩርናዓት ምድሪ ዘመዛበለ ስርዓት ሞግራፊያዊ ለውጢ ዘመተ ክቕበል ድዩ
ካብ ገበናት ስርዓት ህግደፍ፡ ጸጋታት ሃገር ሸይጡ ዘሚቱ፡ ንጸጥታውን ዓፈናውን ኣጀንዳኡ ንምድጋፍን ንሰዓብቱ ንምህብታምን ተጠቒሙ፡ እዚ ድማ ናብ ምፍራስን ዕንወትን ሃገራዊ ቁጠባ ኣምሪሑ።
ስርዓት ህግደፍ ኣብ መላእ ሃገር ዝገዝኣሉ ዝነበረ እዋን’ውን ዝኾነ ናይ ልምዓታዊ ይኹን ናይ ኣገልግሎት ፕሮጀክት ከይሰርሕ ስለዝዓገቶ፡ እዚ ዕንቅፋት’ዚ ድማ ኣዝዩ ዘስካሕክሕ ቅልውላው ሽቕለት ኣልቦነት ፈጢሩ። ኣብታ ሃገር፡ ብሰንኪ ሕጽረት ናይልምዓትን ናይ ኣገልግሎት ፕሮጀክትታት ኣብ ዕድመ ስራሕ ዝበጽሑ ወለዶታት ዝወሓጡ፡ ብዘይካ’ዚ – እቲ ስርዓት – ሎሚ ሃገር ብድኽነት፡ ልዑል ዋጋታት፡ ሕሰም፡ ዘይልምዓት፡ ከምኡ’ውን ንሃገር ድሕሪት ሃገራት ኣእትዩዋ ኣሎ። ምፍራስ ኩሉ ናይ መጀመርታ መሰረታዊ ነገራት ንነፍሲ ወከፍ ስራሕን ኣብ ዝኾነ ዓውድን ዓውድን እዩ። ግህሰታትን ገበናትን ስርዓት ህግደፍ፡ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ብምብታኽ፡ ኣብ መንጎ ኣካላቱ ጽልእን ጽልእን ዘሪኡ፡ ከምኡ’ውን ንሃገራዊ ንቕሓት ደበናን ዘዛብዐን፡ ነቲ ሓቀኛ ሸነኻት ናይቲ ህሉው ቅልውላው ኣብታ ሃገር ኣደናጊሩን ስለ ዝነበረ፡ በዚ ጥራይ ደው ኣይበለን። ከምኡ’ውን ሳዕቤናቱ ኣብ ርእሲኡ እቲ ብልሹው ስርዓት ሞራልን ኩሉ ኣብ ቅትለት ውርዙይ፡ መበቆላዊ፡ ዝወረሰ!!ኩሉ እቲ ገዛኢ ህዝባዊ ስርዓት ኣስመራ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራን ዝፈጸሞ ኣረሜናዊ ገበናት ኣብ ምዝርዛር ክንሓድር ኣይንደልን።
ተቓለስቲ ሃገራዊ ሓይልታቶም፡ እንታይነት እቲ ኩነታት ግን፡ እዚ ንእሽቶ ካብቲ ዝጠቐስናዮ፡ ኣብ ስፍሓት ናይቲ ዝኸፍአ መሳርዕ ገበናት ኣንጻር ሰብኣውነት ኣይኣቱን ድዩ?! ከምኡ’ውን እቲ ኩነታቱ ኣብ ዓዘቕቲ በጺሑ ዘሎ፡ ድሕሪ ናጽነት ዝህንጠዮ ነገር ከይተረፈ ተስፋኡን ባህግታቱን ምሉእ ብምሉእ ዝጠፍአ ህዝቢ ኤርትራ፡ ንዘይህልወሉ ዝምነየሉ መርገም ኰይኑ ናብኡ ክቕየር ንሓትት። ነቲ ኩነታት ንምእራምን ኣብ ኩሉ መዳያት ህይወት ፖለቲካውን ማሕበራውን መዳይ ሱር ዝሰደደ ዲሞክራሲ ንምትካል፡ ነቲ ኣብ ኣስመራ ዘሎ ምልካዊ ገዛኢ ስርዓት ብትሪ ናይ ምቅዋም መሰል ኣይክህልዎን እዩ?!ንሕና ድማ፡ ብዙሕ ሕቶታት ኣሎ፡ ከመይ ጌርና ንኽእል ካብ መዓልቲ ናብ መዓልቲ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ዘስካሕክሕ ገበናት ስርዓት ኣስመራ ረሲዕካዮ?!
ኣብ መደምደምታ ምባል ይተርፍ፦ ገበናት ስርዓት ኣስመራ ንማንም ኣይምሓረን፡ ዘይምርሳዕ ድማ ልክዕ ከምቲ ንሳቶም – ገበናት ስርዓት ህግደፍ፡ ደም ሰማእታትን መስዋእቲ ክቡራት ተጋደልቲን ምፍጻም ማዕረ ምዃኑ – ኣብ ትሕቲ ናይ ግዜ ገደብ ኣይወድቁን፣ ካብ ዝኽሪ ህዝቢ ኤርትራ ክድምሰሱ እውን ኣይክእሉን፣ ከምኡ’ውን እቲ ስርዓት ብውሳኔ ይግንዘቦ ባህርይ እቶም ነዚ ዚዋጽኡሉ ህዝቢ ኤርትራ እውን ከምኡ እዩ ከምቲ ኣብ ብምሉኡ ታሪኸኡ ዝነበሩ ሰባት ዚገብርዎ
ንጸላእቶም ምሕረት ከየርእዩ ሕነኡ ድማ ኣይርስዖን፡ ሓመድ ዝመልኦ ግዜ ድማ ነቲ ጽልኢ ዝመልኦ ህዝባውነት ኣብ ርእሲ መንግስቲ ኤርትራ እንተገይርዎ፡ ሽዑ ሓድሽ ወጋሕታ ክቕልቀል እዩ – ከም ፍቓድ ኣምላኽ – ብኢድ እቶም ተስፋ ዘለዎም መንእሰያት መጻኢ፡ ወነንቲ… ሰማያውያን ባንዴራታትን ኣፍቀርቲ ጅግንነትን ሓርነትን፡ ካብኦም ሓንቲ መሓውር ከይተናወጹ ብጽሩይን በሊሕን ደም ዓወት ዘብዕሉ ኰራዅር ብፍቕሪ ተጠንቂቕካ ናይ ርእስኻ መትኒ።
